Metan Gazı Nedir? Oluşumu, Zehirleyici Özellikleri ve Zararları Hakkında Merak Ettikleriniz!

Son günlerde metan gazının ne olduğu ve nasıl oluştuğu konusu yoğun bir şekilde araştırılmaya başlandı. Milli Savunma Bakanlığı (MSB), Pençe-Kilit Harekâtı çerçevesinde gerçekleştirilen bir mağara tarama faaliyetinde metan gazına maruz kalan sekiz askerin şehit olduğunu duyurdu. Doğal gaz bileşenlerinden biri olan metan, solunduğu takdirde ciddi sağlık sorunlarına ve hatta ölümlere neden olabilmektedir. Metan gazı nedir, nasıl bir tehdit oluşturur? Özellikleri ve zararları nelerdir?

METAN GAZI NEDİR VE NASIL OLUŞUR?

Metan, kimyasal formülü CH4 olan ve bir karbon ile dört hidrojen atomundan oluşan bir gazdır. Küresel ısınmayı tetikleyen sera gazları arasında yer alır. Çöplüklerde bulunan metandan enerji elde edilmesi de mümkündür. Doğal metan gazları, çevreye zarar vermez.

Normal sıcaklık ve basınç koşullarında gaz halinde bulunan metan, kokusuz bir bileşiktir. Doğal gazın önemli bir bileşeni olan metan, yakıt olarak büyük bir öneme sahiptir. Oksijenle birleştiğinde, bir mol metan yanarak bir mol karbondioksit, iki mol su ve 55.5 MJ/kg enerji açığa çıkarır.

Doğal metan, hem yer altındaki hem de su altındaki kaynaklarda bulunabilmektedir. Atmosfere ulaştığında ise atmosferik metan olarak adlandırılır. Metanojen bakteriler (arka bakteriler), metan üretiminde rol oynar. Bu canlılar zorunlu anaerobik bakteriler arasındadır.

METAN GAZI NASIL ÜRETİLİR?

Metan gazı üretimi için öncelikle hayvan dışkıları gibi organik atıklar hammadde olarak hazırlanır. Biyogaz üretimi aşamasında, fermantör, karıştırıcı, ısıtıcı, vana ve pompa gibi ekipmanlar kullanılır. Anaerobik bakteriler, fermantasyon sürecinde fermantöre eklenir ve bu aşamada metan gazı oluşur. Fermantasyon süreci kesikli ya da sürekli olarak gerçekleşebilir. Sürekli fermantasyonda, organik atıklar her gün fermantöre eklenir ve böylece gaz sürekli olarak üretilir. Kesikli üretimde ise, organik madde bir kez fermente edildikten sonra yeniden doldurulur.

METAN GAZI PATLAMASI VE RİSKLERİ NELERDİR?

Metan gazı, hem topraktan hem de insan vücudundan salınmaktadır. Normal koşullarda zehirleyici bir özelliği yoktur; ancak kapalı ve havasız ortamlar metan birikimine sebep olabilir ve bu durum, oksijen seviyesini düşürerek boğulma riskini artırır. Ayrıca, ateşle temas ettiğinde patlayıcı özellik gösterebilir.

Metan gazıyla ilgili tehlikeleri anlamak önem arz etmektedir.

a- Patlama Tehlikesi

Metan, diğer kimyasallarla %5 oranında karıştığında patlayıcı hale gelebilir. Kanalizasyon sistemlerinde hidrojen sülfit ile metan doğal olarak birleştiğinde metanın kokusu hissedilebilir. Eğer çürük yumurtaya benzer bir koku alıyorsanız, bu durum metan seviyesinin patlamaya yol açacak kadar yüksek olduğunu gösterebilir. Yüksek konsantrasyondaki metan gazı, tutulması durumunda ölümcül sonuçlar doğurabilir. Toprak altındaki doğal metan, madenlerde trajik patlamalarla sonuçlanabilir.

b- Asfiksasyon Riski

Zehirleyici olmasa da, metan asfiksasyon yapabilen maddeler arasındadır. Çünkü, nefes almak için gereken oksijenin yerini alır. Oksijen oranı %16'nın altına düştüğünde tehlikeli, %10'un altına düştüğünde ise ölümcül hale gelebilir. Evlerde veya iş yerlerinde metan gazının izin verilen maksimum oranını belirleyen bir standart bulunmamaktadır; ancak insanlar için gerekli olan oksijen miktarı en az %18 olmalıdır.

c- Karbonmonoksit Zehirlenmesi

Metan, kendiliğinden zehirli olmasa da, başka maddelerle bir araya geldiğinde zehirlenme riskini artırabilir. Bu özellikle, %97 oranında metan içeren doğal gazın kullanıldığında geçerlidir. Doğal gaz, uygun havalandırma yoksa yakıldığında, zehirleyici bir gaz olan karbonmonoksit üretebilir. Düşük karbonmonoksit değerleri bile, 20 dakikada baş dönmesi ve mide bulantısına, 2 saat içinde ise ölüme neden olabilir. Yüksek seviyelerde ise, sadece üç dakikada ölüm gerçekleşebilir.